کد مطلب:958 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:332
احـکام وقـف
سأله 2684 ـ اگر كسی چیزی را وقف كند، از ملك او خارج می شود و خود او و دیگران نمی توانند آنرا ببخشند، یا بفروشند و كسی هم از آن ملك ارث نمی برد ولی در بعضی از موارد كه در مسأله 2101 و 2102 گفته شد، فروختن آن اشكال ندارد.
مسأله 2685 ـ لازم نیست صیغه وقف را به عربی بخوانند، بلكه اگر مثلاً بگوید خانه خود را وقف كردم و خودش یا كسی كه خانه را برای او وقف كرده، یا وكیل یا ولی آن كس بگوید قبول كردم وقف صحیح است، ولی اگر برای افراد مخصوصی وقف نكند، بلكه مثل مسجد و مدرسه برای عموم وقفكند، یا مثلاً بر فقرا یا سادات وقف نماید، قبول كردن كسی لازم نیست علی الاظهر بلكه در قسم اول هم دلیل معتبری بر اشتراط قبول نداریم و اقوی در بناء مساجد آنست كه احتیاج به صیغه ندارد.
مسأله 2686 ـ اگر ملكی را برای وقف معین كند و پیش از خواندن صیغه وقف پشیمان شود، یا بمیرد، وقف درست نیست.
مسأله 2687 ـ كسی كه مالی را وقف می كند چون قصد قربت شرط صحت وقف نیست، لازم نیست قصد قربت داشته باشد اگر چه احوط است بلی از موقع خواندن صیغه، باید مال را برای همیشه وقف كند و اگر مثلاً بگوید این مال بعد از مردن وقف باشد چون از موقع خواندن صیغه تا مردنش وقف نبوده صحیح نیست و نیز اگر بگوید تا ده سال وقف باشد و بعد از آن نباشد، یا بگوید تا ده سال وقف باشد بعد پنج سال وقف نباشد، و دوباره وقف باشد وقف صحیح نمی باشد بنابر مشهور بلكه جماعتی از علماء اعلام نقل اجماع نموده اند.
مسأله 2688 ـ وقف در صورتی صحیح است كه مال وقف را به تصرف كسی كه برای او وقف شده یا وكیل یا ولی او بدهند، ولی اگر چیزی را بر اولاد صغیر خود وقف كند و به قصد اینكه آن چیز ملك آنان شود، از طرف آنان نگهداری نماید، وقف صحیح است.
مسأله 2689 ـ اگر مسجدی را وقف كنند، بعد از آنكه یك نفر در آن مسجد نماز خواند، وقف درست می شود.
مسأله 2690 ـ وقف كننده باید مكلف و عاقل و با قصد و اختیار باشد و شرعاً بتواند در مال خود تصرف كند، بنابراین سفیهی كه مال خود را در كارهای بیهوده مصرف می كند، چون حق ندارد در مال خود تصرف نماید اگر چیزی را وقف كند صحیح نیست.
مسأله 2691 ـ اگر مالی را برای كسانی كه به دنیا نیامده اند وقف كند، درست نیست، ولی اگر برای زندگان و بعد از آنها برای كسانی كه بعداً به دنیا می آیند وقف نماید مثلاً چیزی را بر اولاد خود وقف كند كه بعد از آنان وقف نوه های او باشد و هر دسته ای بعد از دسته دیگر از وقف استفاده كنند صحیح است.
مسأله 2692 ـ اگر چیزی را برخودش وقف كند مثل آنكه دكانی را وقف كند كه عایدی آنرا بعد از مرگ او خرج مقبره اش نمایند صحیح نیست، ولی اگر مثلاً مالی را بر فقرا وقف كند و خودش فقیر شود، می تواند از منافع وقف استفاده نماید.
مسأله 2693 ـ اگر برای چیزی كه وقف كرده متولی معین كند، باید مطابق قرارداد او رفتار نمایند و اگر معین نكند، چنانچه بر افراد مخصوصی مثلاً بر اولاد خود وقف كرده باشد و آنها بالغ باشند، اختیار با خود آنان است و اگر بالغ نباشند، اختیار با ولی ایشان است، و برای استفاده از وقف اجازه حاكم شرع لازم نیست.
مسأله 2694 ـ اگر ملكی را مثلاً بر فقرا یا سادات وقف كند، یا وقف كند كه منافع آن به مصرف خیرات برسد، در صورتی كه برای آن ملك متولی معین نكرده باشد، اختیار آن با حاكم شرع است.
مسأله 2695 ـ اگر ملكی را بر افراد مخصوصی مثلاً بر اولاد خود وقف كند كه هر طبقه ای بعد از طبقه دیگر از آن استفاده كنند، چنانچه متولی ملك آنرا اجاره دهد و بمیرد باطل نمی شود، ولی اگر متولی نداشته باشد و یك طبقه از كسانی كه ملك بر آنها وقف شده، آنرا اجاره دهند و در بین مدت اجاره بمیرند، اجاره باطل می شود و در صورتی كه مستأجر مال الاجاره تمام مدت را داده باشد مال الاجاره از زمان مردنشان تا آخر مدت اجاره را از مال آنان می گیرد.
مسأله 2696 ـ اگر ملك وقف خراب شود، از وقف بودن بیرون نمی رود.
مسأله 2697 ـ ملكی كه مقداری از آن وقف است و مقداری از آن وقف نیست اگر تقسیم نشده باشد، حاكم شرع یا متولی وقف، می تواند با نظر خبره سهم وقف را جدا كند.
مسأله 2698 ـ اگر متولی وقف خیانت كند و عایدات آنرا به مصرفی كه معین شده نرساند، حاكم شرع می تواند امینی را به او ضم نماید كه با هم متولی باشند و اگر به این نحو جلوگیری از خیانت نشود می تواند بجای او متولی امینی معین نماید.
مسأله 2699 ـ فرشی را كه برای حسینیه وقف كرده اند، نمی شود برای نماز به مسجد ببرند، اگر چه آن مسجد نزدیك حسینیه باشد.
مسأله 2700 ـ اگر ملكی برای تعمیر مسجدی وقف نمایند، چنانچه آن مسجد احتیاج به تعمیر ندارد و انتظار هم نمی رود كه به این وجه موجود فعلی احتیاج پیدا كند، می توانند عایدات آن ملك را به مصرف مسجدی كه احتیاج به تعمیر دارد برسانند.
مسأله 2701 ـ اگر ملكی را وقف كند كه عایدی آن را خرج تعمیر مسجد نمایند و به امام جماعت و به كسی كه در آن مسجد اذان می گوید بدهند، در صورتی كه بدانند یا گمان داشته باشند كه برای هر یك چه مقداری معین كرده، باید همانطور مصرف كنند، و اگر یقین یا گمان نداشته باشند، باید اول مسجد را تعمیر كنند و اگر چیزی زیاد آمد، بین امام جماعت و كسی كه اذان می گوید بطور مساوی قسمت نمایند و بهتر آنست كه این دو نفر در تقسیم با یكدیگر صلح كنند.
مسأله 2685 ـ لازم نیست صیغه وقف را به عربی بخوانند، بلكه اگر مثلاً بگوید خانه خود را وقف كردم و خودش یا كسی كه خانه را برای او وقف كرده، یا وكیل یا ولی آن كس بگوید قبول كردم وقف صحیح است، ولی اگر برای افراد مخصوصی وقف نكند، بلكه مثل مسجد و مدرسه برای عموم وقفكند، یا مثلاً بر فقرا یا سادات وقف نماید، قبول كردن كسی لازم نیست علی الاظهر بلكه در قسم اول هم دلیل معتبری بر اشتراط قبول نداریم و اقوی در بناء مساجد آنست كه احتیاج به صیغه ندارد.
مسأله 2686 ـ اگر ملكی را برای وقف معین كند و پیش از خواندن صیغه وقف پشیمان شود، یا بمیرد، وقف درست نیست.
مسأله 2687 ـ كسی كه مالی را وقف می كند چون قصد قربت شرط صحت وقف نیست، لازم نیست قصد قربت داشته باشد اگر چه احوط است بلی از موقع خواندن صیغه، باید مال را برای همیشه وقف كند و اگر مثلاً بگوید این مال بعد از مردن وقف باشد چون از موقع خواندن صیغه تا مردنش وقف نبوده صحیح نیست و نیز اگر بگوید تا ده سال وقف باشد و بعد از آن نباشد، یا بگوید تا ده سال وقف باشد بعد پنج سال وقف نباشد، و دوباره وقف باشد وقف صحیح نمی باشد بنابر مشهور بلكه جماعتی از علماء اعلام نقل اجماع نموده اند.
مسأله 2688 ـ وقف در صورتی صحیح است كه مال وقف را به تصرف كسی كه برای او وقف شده یا وكیل یا ولی او بدهند، ولی اگر چیزی را بر اولاد صغیر خود وقف كند و به قصد اینكه آن چیز ملك آنان شود، از طرف آنان نگهداری نماید، وقف صحیح است.
مسأله 2689 ـ اگر مسجدی را وقف كنند، بعد از آنكه یك نفر در آن مسجد نماز خواند، وقف درست می شود.
مسأله 2690 ـ وقف كننده باید مكلف و عاقل و با قصد و اختیار باشد و شرعاً بتواند در مال خود تصرف كند، بنابراین سفیهی كه مال خود را در كارهای بیهوده مصرف می كند، چون حق ندارد در مال خود تصرف نماید اگر چیزی را وقف كند صحیح نیست.
مسأله 2691 ـ اگر مالی را برای كسانی كه به دنیا نیامده اند وقف كند، درست نیست، ولی اگر برای زندگان و بعد از آنها برای كسانی كه بعداً به دنیا می آیند وقف نماید مثلاً چیزی را بر اولاد خود وقف كند كه بعد از آنان وقف نوه های او باشد و هر دسته ای بعد از دسته دیگر از وقف استفاده كنند صحیح است.
مسأله 2692 ـ اگر چیزی را برخودش وقف كند مثل آنكه دكانی را وقف كند كه عایدی آنرا بعد از مرگ او خرج مقبره اش نمایند صحیح نیست، ولی اگر مثلاً مالی را بر فقرا وقف كند و خودش فقیر شود، می تواند از منافع وقف استفاده نماید.
مسأله 2693 ـ اگر برای چیزی كه وقف كرده متولی معین كند، باید مطابق قرارداد او رفتار نمایند و اگر معین نكند، چنانچه بر افراد مخصوصی مثلاً بر اولاد خود وقف كرده باشد و آنها بالغ باشند، اختیار با خود آنان است و اگر بالغ نباشند، اختیار با ولی ایشان است، و برای استفاده از وقف اجازه حاكم شرع لازم نیست.
مسأله 2694 ـ اگر ملكی را مثلاً بر فقرا یا سادات وقف كند، یا وقف كند كه منافع آن به مصرف خیرات برسد، در صورتی كه برای آن ملك متولی معین نكرده باشد، اختیار آن با حاكم شرع است.
مسأله 2695 ـ اگر ملكی را بر افراد مخصوصی مثلاً بر اولاد خود وقف كند كه هر طبقه ای بعد از طبقه دیگر از آن استفاده كنند، چنانچه متولی ملك آنرا اجاره دهد و بمیرد باطل نمی شود، ولی اگر متولی نداشته باشد و یك طبقه از كسانی كه ملك بر آنها وقف شده، آنرا اجاره دهند و در بین مدت اجاره بمیرند، اجاره باطل می شود و در صورتی كه مستأجر مال الاجاره تمام مدت را داده باشد مال الاجاره از زمان مردنشان تا آخر مدت اجاره را از مال آنان می گیرد.
مسأله 2696 ـ اگر ملك وقف خراب شود، از وقف بودن بیرون نمی رود.
مسأله 2697 ـ ملكی كه مقداری از آن وقف است و مقداری از آن وقف نیست اگر تقسیم نشده باشد، حاكم شرع یا متولی وقف، می تواند با نظر خبره سهم وقف را جدا كند.
مسأله 2698 ـ اگر متولی وقف خیانت كند و عایدات آنرا به مصرفی كه معین شده نرساند، حاكم شرع می تواند امینی را به او ضم نماید كه با هم متولی باشند و اگر به این نحو جلوگیری از خیانت نشود می تواند بجای او متولی امینی معین نماید.
مسأله 2699 ـ فرشی را كه برای حسینیه وقف كرده اند، نمی شود برای نماز به مسجد ببرند، اگر چه آن مسجد نزدیك حسینیه باشد.
مسأله 2700 ـ اگر ملكی برای تعمیر مسجدی وقف نمایند، چنانچه آن مسجد احتیاج به تعمیر ندارد و انتظار هم نمی رود كه به این وجه موجود فعلی احتیاج پیدا كند، می توانند عایدات آن ملك را به مصرف مسجدی كه احتیاج به تعمیر دارد برسانند.
مسأله 2701 ـ اگر ملكی را وقف كند كه عایدی آن را خرج تعمیر مسجد نمایند و به امام جماعت و به كسی كه در آن مسجد اذان می گوید بدهند، در صورتی كه بدانند یا گمان داشته باشند كه برای هر یك چه مقداری معین كرده، باید همانطور مصرف كنند، و اگر یقین یا گمان نداشته باشند، باید اول مسجد را تعمیر كنند و اگر چیزی زیاد آمد، بین امام جماعت و كسی كه اذان می گوید بطور مساوی قسمت نمایند و بهتر آنست كه این دو نفر در تقسیم با یكدیگر صلح كنند.